Arapça Dersleri

Vankulu Arapça-Osmanlıca sözlük..

Vankulu namı ile meşhur olan Mehmed b. Mustafa el-Vani'nin hazırladığı vankulu lugatı şimdi internette

www.vankulu.net adresi üzerinden bu sözlüğe ulaşabilirsiniz.

* * *

ilk Türk matbacısı İbrahim Müteferrika’nın ilk bastığı eser olan Vankulu Lügati hala bazı konularda müracat edilen bir eserdir.

Van doğumlu olduğu için Vani Mehmed Efendi veya Vankulu lakabıyla anılan bilgin Kanuni Süleyman , II. Selim ve III. Murad devirlerinde yaşamış, ve ilmiye sınıfının pek çok kademesinde görev almıştır.

Bu eser, ilk Türk matbaacısı İbrahim Müteferrika’nın 1728’de bastırdığı ilk eserlerden biridir ki 1774’te ikinci baskısı yapılmıştır. Bu eserde kelimeler, asıllarının son harflerine ve son harfleri aynı olan kelimelerde birinci ve ikinci harflerine göre tertiplenerek karşılıkları yazılmıştır. Birçok şerhleri ve hâşiyeleri vardır.

اَلاَمْثِلَةُ

Emsile "misaller" demektir. Sarf ilminde isim ve fiilleri istenilen manaya göre şekillendirir.
Emsile ikiye ayrılır:
1. Emsile-i Muhtelife اَلاَمْثِلَةُ الْمُخْتَلِفَةُ
2. Emsile-i Muttaride اَلاَمْثِلَةُ الْمُطَّرِدَةُ
1. Emsile-i Muhtelife:
Emsile-i Muhtelife "degişik misaller" demektir. Harfleri bir, şekilleri başka başka olup birbirine benzemeyen sigalardır. "Siga" şekilleri degişen kelimelere denir. Emsile-i Muhtelife 24 sigadır. 24 siganın 13'ü fiil ve 11'i isimdir.
2. Emsile-i Muttaride:

Emsilenin musannifi: Çocuklardan ilk iman eden, pef. amcasının oğlu, hulefai rasidinin 4. ve hz. Allahin kendisine arslanım diye hitab ettiği hz. Ali keremAllahu veche dir.

اَسَدُ اللهِ غَالِبِGalib olan Allahın arslanıdır. KeremAllahu veche dua olup Allah yüzünü güzel kılsın demektir.S ebebi ise hz. Ali efendimiz bir defa bile olsun donup putlara bakmamıştır.

الحديث : اَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِيُّ بَابُهَا فَمَنْ اَرَادَ اَلْعِلْمَ فَلْيَءْتِ الْبَابَ
Manası: Ben ilmin şehriyim, Ali ise kapısıdır. Ilmi isteyen kapısına muracat etsin.buy.

Hadisi şerif de bir kaide vardır ki: Emri gaibin evvelindeki lam, vav - fe - summe den sonra cezm okunur..."فَالْيَءْتِ"

Emsile mufaale babından ikinci masdar olub اَفْعِلَةٌ vezninde cemi killetdir ve
مَاثَلَ يُمَاثِلُ مُمَاثَلَةً وَمِثَالً وَمِيثَالً مِثَالٌ مِثَالَانِ اَمْثِلَةٌ olarak tasrif olunur.

Misal lugatta: Benzeticiye ve kavaidi kulliye'yi izah eden kelimelere denir.

Arapça gramerinin temelini oluşturan 24 sigaya emsile denir. Arada başka konular işlemekle beraber bu 24 sigayı geçmiş derslerimizde öğrenmiş bulunuyoruz. Biradaki ifadesi şudur:

نَصَرَ

FİİL-İ MÂZÎ

Yardım etti.

يَنْصُرُ

FİİLİ MUZÂRİ

Yardım ediyor, yardım eder

نَصْراً

MASDAR

Yardım etmek

نَاصِرٌ

İSM-İ FÂİL

Yardım eden, yardım edici

مَنْصُورٌ

İSM-İ MEF'ÛL

Yardım olunmuş

لَمْ يَنْصُرْ

CAHD-I MUTLAK

Yardım etmedi

لَمَّا يَنْصُرْ

CAHD-I MUSTAĞRAK

Henüz yardım etmedi

مَا يَنْصُرُ

NEFY-İ HÂL

Yardım etmiyor

لاَ يَنْصُرُ

NEFY-İ İSTİKBAL

Yardım etmeyecek

لَنْ يَنْصُرَ

TEKİD-İ NEFY-İ İSTİKBAL

Hiç yardım etmeyecek

لِيَنْصُرْ

EMR-İ GÂİB

Yardım etsin

لاَ يَنْصُرْ

NEFY-İ GÂİB

Yardım etmesin

اُنْصُرْ

EMR-İ HÂZIR

Yardım et

لاَ تَنْصُرْ

NEHY-İ HÂZIR

Yardım etme

مَنْصَرٌ

İSM-İ ZAMAN, İSM-İ MEKAN, MASDAR-I MÎMÎ

Yardım edecek zaman, yardım edecek mekan, yardım etmek

Bismillahirrahmanirrahiym

Elhamdü lillahi Rabbil Alemiyn, Vessalatü
vesselamu ala Rasülina Muhammedin ve ala
alihi ve sahbihi ecmeiyn.
Kaynaklarda , Hz.İmam Aliyyül Mürteza (kv)
efendimizin yazdığı belirtilen, emsile kitabı , fiil ve
isim çekimlerinden oluşmaktadır. Kitapta , fiil ve
isimlerden oluşan 24 adet temel kelime kalıbı
bulunmakta ve bunların çekimleri ele alınmaktadır.
Resulullah (as) Efendimiz, ‘Ben İlmin Şehriyim, Ali ,
bu şehrin kapısıdır ‘ hadis-i Şerifiyle,İmam Aliyyül
Mürteza (kv) Efendimizin maddi ve manevi
ilimlerin zirvesinde olduğunu ifade buyurmuşlardır.
‘Emsile’ Kitabı da Kur’an-ı Kerim Arapçasının
Kelime yapısı (Sarf=Morfoloji) kısmının mükemmel
bir girişi mahiyyetini taşımakta olup, sayısız İslam
Ulemasının, fakih, muhaddis ve müfessirlerin
Arapça öğrenimlerine bu kitapla başladığı tarihi bir
gerçektir.Kur’an-ı Kerim Arapçasının öğreniminde
bu kadar önemli bir yere sahip olan bu Temel Eseri ,

Muhtelife olur muttaride olur.
Muhtelife fiil olur isim olur.
Fiil ihbari olur inŞai olur.

ihbari: 1- mazi İnşai: 1- emri gaib
2- muzari 2- nehi gaib
3- cahdi mutlak 3- emri hazir
4- cahdi mustegrak 4- nehi hazir
5- nefi hal 5- fili tuaccub evvel
6- nefi istikbal 6- fili tuaccub sani
7- te´kidi nefi istikbal

ibari mÜsbet olur menfi olur.
Musbet: 1- mazi Menfi: 1- cahdi mutlak
2- muzari 2- cahdi mustegrak
3- nefi hal
4- nefi istikbal
5- te´kidi nefi istikbal

İnsai taleb olur gayri taleb olur.
Taleb: 1- emri gaib Gayri taleb: 1- fili teaccub evvel

Hz. Fâtıma, Hz. Peygamber Efendimiz'in en küçük kızıdır. Hz. Peygamber Efendimiz'e peygamberlik verilmeden bir yıl önce Mekke'de dünyaya geldi. Hz. Peygamber, bu küçük kızını, Hicretten sonra ikinci yılda Hz. Ali ile evlendirdi.

Hz. Ali ve Hz. Fâtıma çiftinin Hasan, Hüseyin, Muhassin, Ümmü Gülsüm ve Zeyneb adlarında beş çocukları oldu. Muhassin, küçük yaşta öldü. Hz. Fâtıma da, Hz. Peygamber'in vefatından altı ay sonra vefat etti. Hz. Peygamber'in soyu Hz. Fâtıma kanalı ile devam etti.

Hz. Peygamber'in terbiyesiyle yetişen Hz. Fâtıma, O'nun hem hayâ ve edep gibi özelliklerine, hem de konuşma tarzından yürüyüşüne kadar birçok vasfına sahip oldu. Babasının uygun gördüğü hayat tarzını benimseyerek O'nun gibi sade yaşadı. Aile içinde cereyan eden bir hatırayı Hz. Ali şöyle anlatır:

Arapça-Osmanlıca sözlük olan ahter-i kebir, kelime kelime internete aktarılmış durumda.

www.cagdassozluk.com web sitesi üzerinden şimdi tıklayıp hemen ahteri kebir sözlüğüne bakabilirsiniz.

* * *

“Ahterî-i Kebîr”in müellifi, büyük lugat âlimi Ahterî mahlaslı Muslihiddin Mustafa bin Şemseddin Karahisârî merhumdur. Kanuni Sultan Süleyman Hân devrinde yaşayan Ahterî (rh.), Afyonkarahisar'da doğdu. Kesin olmamakla beraber 1496 yılı, dünyaya geliş tarihi olarak gösterilmektedir. Babası, meşhur hattatlardan Şemseddin Ahmed Çelebi'dir.